Ryga, urocze zakątki
- Napisane przez
- Wydrukuj
- Skomentuj jako pierwszy!
Ryga – stolica Łotwy, miasto położone nad rzeką Dźwiną w pobliżu jej ujścia do Bałtyku w Zatoce Ryskiej. Jest głównym ośrodkiem gospodarczo-przemysłowym, komunikacyjnym (port morski, lotniczy i węzeł kolejowy Ryga Centralna), kulturalnym i naukowym kraju.
Posiada liczne zabytki, w tym jeszcze z czasów średniowiecza. Jest wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO. Stanowi jedno z największych w Europie skupisk architektury secesyjnej.
Już w X wieku istniała rozwinięta osada plemienia Liwów u ujścia Dźwiny. Obecne miasto zostało założone w 1201 przez biskupa Alberta von Buxhövden i szybko stało się, jako jeden z członków Hanzy, ważnym ośrodkiem handlowym na wybrzeżu Bałtyku. W średniowieczu Ryga była jednym z najważniejszych portów bałtyckich. Od tego momentu zaczęły się w Rydze jak i całej Łotwie silne wpływy niemieckiej kultury, języka niemieckiego i niemieckie osadnictwo, a sytuacja ta trwała setki lat.
Ryga należała do niemiecko-języcznego państwa zakonu kawalerów mieczowych, od 1561 do I Rzeczypospolitej. Od 1621 okupowana przez Szwecję, od 1660 należała formalnie do Szwecji. W 1710 okupowana przez wojska rosyjskie, w 1721 włączona do Rosji. W 1796 stała się stolicą guberni inflanckiej. W trakcie I wojny światowej zdobyta przez Niemców 3 września 1917.
Od 1255 Ryga była siedzibą katolickiej archidiecezji Prus, Inflant i Estonii, której podlegała m.in. diecezja chełmińska i diecezja warmińska.
28 listopada 1561 na mocy układu w Wilnie Ryga została włączona do Rzeczypospolitej. Lenno kurladzko–semigalskie otrzymał Gotthard Kettler, założyciel dynastii Kettlerów. W dniu 5 marca 1562 na zamku w Rydze Kettler złożył hołd lenny Zygmuntowi II Augustowi, który w zastępstwie króla polskiego przyjął Mikołaj Radziwiłł Czarny. Po unii lubelskiej w 1569 Ryga znalazła się pod wspólnym panowaniem Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pod polską władzą zamek w Rydze znajdował się od 1565, natomiast w roku następnym utworzono w Rydze kasztelanię.
W 1566 nastąpiła sekularyzacja i w efekcie likwidacja arcybiskupstwa. Po pokonaniu Iwana Groźnego w 1580 uroczyście wjechał do miasta przez bramę Marschallpforte król Stefan Batory, który następnie w 1582 założył w nim kolegium jezuickie. W listopadzie 1582 roku Sejm Rzeczpospolitej zatwierdził nowy przywilej dla miasta Corpus Privilegiorum Stephaneum. Niedługo później miastem wstrząsnęły niepokoje religijne, których tłem był spór o kościół św. Jakuba pomiędzy katolikami i protestantami.
W trakcie starć publicznie stracono w 1586 r. dwóch stronników króla polski wójta Testiusza i syndyka Wellinga. Nastroje uspokoiły się gdy pod mury miasta podeszły wojska wojewody wendeńskiego Jerzego Farensbacha i stracono dwóch przywódców gildii protestanckiej notariusza Gizego i ławnika Brynka. W 1584 roku miasto zawarło specjalną konwencję ułatwiającą handel z Wielkim Księstwem Litewskim. Miasto po panowaniem polskim zaczęło się dynamicznie rozwijać czego dowodem był wzrost liczebności cechów rzemieślniczych z 8 do 24.
W 1588 roku powstała w mieście pierwsza drukarnia wzorowana na drukarni hetmana Jana Zamoyskiego w Zamościu, a w 1589 roku miasto złożyło przysięgę wierności nowemu królowi Polski Zygmuntowi III Wazie. W 1601 roku sądy miejskie podporządkowano bezpośrednio najwyższym sądom królewskim w Warszawie. W 1603 roku król Zygmunt III zezwolił miastu na zatrzymywanie połowy otrzymywanych ceł.
W czasie II wojny polsko-szwedzkiej w 1601 pod miastem wojska polskie rozbiły wojska szwedzkie, a w 1605 we wsi Kircholm 25 km od Rygi wojska Rzeczypospolitej pokonały przeważające siły szwedzkie.
W czasie IV wojny polsko-szwedzkiej król Szwecji Gustaw Adolf obległ miasto 21 sierpnia 1621 roku. Rygi bronił garnizon liczący 900 polskich żołnierzy oraz 3 700 mieszczan z milicji miejskiej z artylerią. Po miesięcznym oblężeniu i odparciu trzech szturmów Ryga skapitulowała 25 września. Leżący niedaleko Dyjament (dziś dzielnica miasta), którego broniła tylko jedna kompania piechoty, poddał się 2 października. Ryga pozostała pod panowaniem Szwedów na mocy rozejmu w Altmarku z 1629. Panowanie szwedzkie nad Rygą potwierdził de iure dopiero Pokój w Oliwie w 1660 roku.
W 1710 miasto zdobyli Rosjanie, jednak niedaleka Łatgalia nadal do 1795 roku pozostała w rękach polskich. W latach 1919–1940 stolica niepodległego państwa łotewskiego. 18 marca 1921 podpisano tu traktat pokojowy między Polską a Rosją.
W 1940 wcielona do ZSRR. Zdobyta przez Niemców w II wojnie światowej w czerwcu 1941, w początkowej fazie operacji Barbarossa. Zdobyta przez Armię Czerwoną w październiku 1944 i ponownie wcielona do ZSRR. Od 1991 ponownie stolica niepodległego państwa łotewskiego.
W 2003 w stolicy Łotwy został zorganizowany 48. Konkurs Piosenki Eurowizji
Wykorzystano materiały: wikipedia.org