Na tym tle Budimex radzi sobie bardzo dobrze, ale prezes grupy podkreśla, że niezbędne są działania, które zatrzymają odpływ pracowników, tzn. stabilne otocznie regulacyjne dla sektora oraz wprowadzenie waloryzacji realizowanych kontraktów, o co od dawna apeluje branża.

– Rok 2018 dla Budimeksu był jednym z najtrudniejszych w naszej 50-letniej historii. Pomimo wzrostu sprzedaży o 16 proc., zanotowaliśmy spadek zysku. To głównie efekt udziału segmentu budowlanego. Nieprzewidywalny wzrost kosztów nie jest rekompensowany w naszych kontraktach – mówi agencji Newseria Biznes Dariusz Blocher, prezes zarządu spółki Budimex. – Pozostałe segmenty pozwoliły nam trochę poprawić wynik, bo inaczej spadek byłby większy. Będziemy robili wszystko, żeby to pogorszenie wyników nie było już widoczne w następnych latach.

Trudności rynkowe spowodowały istotny spadek rentowności segmentu budowlanego grupy, ale z drugiej strony wynik poprawiły rekordowe zyski segmentu deweloperskiego. Klienci Budimex Nieruchomości podpisali w ubiegłym roku 1 672 akty notarialne, m.in. w kolejnych etapach inwestycji Wiślany Mokotów, Nowe Czyżyny czy Osiedle na Smolnej. Przychody segmentu deweloperskiego wzrosły rok do roku o 9 proc. i wyniosły 548 mln zł przy zysku brutto na poziomie 95 mln zł.

Natomiast w segmencie budowlanym portfel zamówień grupy na konie 2018 roku utrzymał się na poziomie 10 mld zł i był tylko nieznacznie niższy niż rok wcześniej. Sprzedaż wzrosła o 16 proc. względem poprzedniego roku, natomiast rentowność zysku netto ustabilizowała się na poziomie 3,7 proc. (czyli i tak istotnie powyżej wskaźnika rentowności dużych firm, zatrudniających ponad 250 pracowników). Spółka podkreśla, że inflacja kosztowa w budownictwie skutkuje obecnie znacznym wzrostem cen i pociąga za sobą regularne przekroczenia budżetów inwestorskich.

– Ten wzrost kosztów nie jest kompensowany przez zamawiających. Nasze kontrakty są ryczałtowe, podpisywaliśmy je w latach 2016–2017 ze stałą ceną albo z mechanizmem, który nie odzwierciedla waloryzacji. W tym czasie materiały typu stal, beton, cegła wzrosły o kilkadziesiąt procent, a wynagrodzenia o kilkanaście procent. Brak pracowników dodatkowo potęguje presję płacową. Wszystko to powoduje, że rentowność całego sektora jest na poziomie około 3 proc., a dla dużych firm w 2018 roku była ujemna – podkreśla Dariusz Blocher.

Produkcja budowlano-montażowa wzrosła w ubiegłym roku o 21 proc. do rekordowego poziomu 102 mld zł, ale jednocześnie nawarstwiły się poważne problemy w sektorze budowlanym, wliczając w to rozwiązane kontrakty i upadłości dużych firm. Apele o wprowadzenie waloryzacji kontaktów zostały uwzględnione tylko częściowo, bo zmiany mają dotyczyć nowych projektów i nie wpłyną na kontrakty znajdujące się już w realizacji.

– Mamy ryzyka związane z brakiem rentowności dużych kontraktów, wiele firm sygnalizuje problemy. Niektóre sobie z tym poradzą, inne nie. Niektóre zbankrutują, inne zejdą z kontraktów – mówi Dariusz Blocher.

Prezes grupy podkreśla, że to właśnie brak rentowności firm budowlanych jest w tej chwili największym problemem dla całej branży.

– Brak rentowności powoduje, że na nic nie ma pieniędzy: na badania, innowacje, nowe technologie, zatrudnianie i podwyższanie wynagrodzeń pracowników. To jest pierwszy problem, który powinniśmy rozwiązać. Drugi to brak pracowników, który sięga ok. 100–150 tys. wakatów. Chcielibyśmy zatrudnić zwłaszcza specjalistów, operatorów maszyn, operatorów specjalnych urządzeń. W Polsce ich nie ma, szukamy za granicą, ale w przyszłości mogą oni migrować dalej do Niemiec – mówi Dariusz Blocher. – Apelujemy o dodatkowe zachęty do zatrzymania pracowników z innych krajów w Polsce, bo problem będzie się pogłębiał.

Branża budowlana w Polsce zatrudnia około 0,5 mln pracowników, z branżami współpracującymi jest to już około miliona. Prezes Budimeksu podkreśla, że ta 15-proc. luka w podaży pracowników może skutkować opóźnieniami kontraktów i inwestycji, które Polska realizuje również przy współfinansowani z Unii Europejskiej. Prognozuje także, że w nadchodzącym roku branża powinna się spodziewać dalszych wzrostów cen niektórych materiałów, choć już nie kilkudziesięcio-, a raczej kilkuprocentowych.

– Często zmieniające się prawo i otoczenie regulacyjne, wydłużające się procedury związane z uzyskaniem pozwolenia wodnego czy decyzji środowiskowych, zwlekanie inwestorów z decyzjami – wszystko to powoduje, że w procesie budowlanym brakuje nam czasu. Od złożenia oferty do podpisania umowy na drogę ekspresową czeka się prawie 270 dni. To zbyt długo, w najlepszych czasach było to około 70 dni – mówi Dariusz Blocher.

Budimex zrealizował w ubiegłym roku 400 kontraktów, z których te najbardziej spektakularne udało się skończyć przed terminem (m.in. obwodnica Jędrzejowa, droga S7 na odcinku Elbląg – Koszwały, część obwodnicy Olsztyna dla GDDKiA w ciągu drogi S51). Prezes grupy ocenia, że w nadchodzącym roku będzie to jednak trudne ze względu na zaostrzające się problemy na rynku.

– Chcemy pozyskać trochę mniej kontraktów niż w poprzednich latach, bo i oferta na rynku jest mniejsza, a nasz portfel i tak jest rekordowo duży. Chcemy sprzedawać więcej mieszkań. W przedsprzedaży planujemy ok. 1,5 tys. mieszkań, czyli o ok. 200 więcej niż w roku ubiegłym. Reinwestujemy w maszyny i zakupy działek. Chcemy przeznaczyć na ten cel 100–150 mln zł. Pomimo gorszych wyników Budimex inwestuje, ale inwestuje mniej, bo nie ma z czego – mówi Dariusz Blocher.